بازدید امروز :8
بازدید دیروز :23
کل بازدید :16071
تعداد کل یاداشته ها : 26
03/12/25
2:23 ص
پدر جامعه شناسی ایران
غلامحسین صدیقی بنیانگذار و پدر رشته جامعه شناسی در ایران است.
غلامحسین صدیقی در آذرماه1284 در محله سرچشمه تهران به دنیا آمد. پدر او حسین صدیقی ملقب به اعتضاد دفتر از اهالی ناحیه نور مازندران بود. صدیقی تحصیلات ابتدائی و متوسطه را در مدارس جدید آن زمان، اقدسیه، آلیانس فرانسه و دارالفنون، به پایان رسانید و در شهریور ماه 1308 درجمع محصّلین دوره دوّم، که وزارت معارف برای اکمال تحصیل به اروپا فرستاد، به فرانسه رفت و ...
...دوره‌های دانشسرای مقدماتی و دانشسرای عالی و نیز دوره لیسانس و دکترا را در دانشگاه پاریس به پایان برد و در اسفند 1316 از رساله دکترای خویش با عنوان " جنبش‌های دینی در قرون دوم و سوم هجری " دفاع کرد و بی درنگ به ایران بازگشت.
در اوایل سال 1317 جامعه شناسی را درایران بنیان نهاد و واژه جامعه شناسی را برای این رشته برگزید. تدریس جامعه شناسی را با یک درس در سال 1319 در دانشکده ادبیات و دانشسرای عالی آغاز کرد و آنرا در اوایل دهه 1350 به درخت تنومند دانشکده علوم اجتماعی و تعاون دانشگاه تهران، باگروه های آموزشی و بخش های پژوهشی متعدّد، گسترش داد. صدیقی جامعه شناسی نظری را که با تاریخ فلسفه پیوند دارد، خوب می دانست و تاریخ فلسفه هم درس می داد.
مهمترین خدمت علمی و فرهنگی دکتر صدیقی تأسیس موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی در دانشگاه تهران در سال 1327 بود که در سال 1351 به دانشکده علوم اجتماعی تبدیل شد. دکتر صدیقی پس از آزادی از زندان به پیشنهاد و حمایت دکتر اقبال رییس دانشگاه تهران و حمایت و اصرار دکتر احسان نراقی مسوولیت تاسیس موسسه مطالعات اجتماعی را پذیرفت.
وی از بنیان‌گذاران کنگره هزاره ابوعلی سینا بود و هنگامی که کنگره در اردیبهشت‌ماه 1333ش در همدان تشکیل شد، در زندان لشکر 2 زرهی تهران به سر می‌برد. پروفسور لوئی ماسنیون با اجازه شاه در زندان از وی دیدار می کند. وی در پاسخ به لویی ماسینیون به مناسبت دعوت او از دکتر صدیقی برای تدریس در دانشگاه پاریس گفتند " ایران وطن من است و من به ایرانی بودن خود افتخار می کنم، حتی اگر این امر به بهای جان من تمام شود، چون من هر چه دارم از این آب و خاک است."
وی در سال 1352 به افتخار بازنشستگی نایل گردید ولی با عنوان استاد ممتاز تا 1358 همچنان به تدریس در دانشکده‌ی علوم اجتماعی ادامه می‌داد. وی را پدر علم جامعه شناسی در ایران دانسته اند.
دکتر غلامعباس توسلی در رابطه با ایشان می گوید:
دکتر صدیقی به عنوان یک جامعه شناس ایرانی هم در ایران و هم در سطح بین المللی مطرح بود و همین باعث شده بود که ایشان در جامعه شناسی از اقتدار ویژهای برخوردار باشد و در این اقتدار هیچ کس شک و تردیدی نداشت و همه استادان و دانشجویان اتوریته ایشان را پذیرفته بودند و حتی کسانی چون دکتر مهدوی و دکتر فردید هم در جلسات انجمن علوم اجتماعی شرکت میکردند. آن زمان هنوز کلمه "جامعه شناسی" به وجود نیامده بود و دکتر مهدوی و دیگران از کلمه "علم الاجتماع" استفاده میکردند و این دکتر صدیقی بود که کلمه «جامعه شناسی»را در زبان فارسی به عنوان معادل "Sociology" وضع کرد.
جنبه و وجه تأسیس ایشان از خود کلمه "جامعه شناسی" شروع میشد و شرایط مثل زمان کنونی نبود که این همه مترجم وجود داشته باشد و این میزان کتاب ترجمه شود. بعدها هم که عصرهای یکشنبه در اتاق دکتر صدیقی در جلسات انجمن علوم اجتماعی شرکت میکردیم حدود 200 لغت وضع کردیم که در این جلسات هم دکتر صدیقی نقش ویژهای داشت. به عنوان مثال ایشان به جای کلمه "Social Institution" برای اولین بار کلمه "نهاد اجتماعی" را پیشنهاد کرد که جا افتاد و بین فعالان این حوزه جای بسیار خوبی هم پیدا کرد و بعداً هم "نهادگرایی" به عنوان یک رشته درآمد.
